Ο γνωστός εδώ και 43 χρόνια -από το 1982!- δακτύλιος επιστρέφει από σήμερα Δευτέρα 13 Οκτωβρίου, αυτή τη φορά με κάμερες και πιο αυστηρά πρόστιμα. Κατά τα λοιπά, τίποτα δεν αλλάζει. Για ακόμη μια χρονιά, η πρωτεύουσα αντιμετωπίζει το κυκλοφοριακό πρόβλημα με συνταγές περασμένων δεκαετιών.
Η φετινή «καινοτομία» είναι η τοποθέτηση εκατοντάδων καμερών στα όρια του δακτυλίου που θα σαρώνουν αυτόματα τις πινακίδες των οχημάτων, μεταφέροντας την αστυνόμευση από τα σημειωματάρια της Τροχαίας στην ψηφιακή εποπτεία. Αν λειτουργήσει, θα είναι η πρώτη φορά που το μέτρο θα εφαρμόζεται με στοιχειώδη συνέπεια.
Ωστόσο, το πρόβλημα δεν βρίσκεται στην επιτήρηση, αλλά στην ίδια τη λογική του μέτρου. Ο δακτύλιος εξακολουθεί να διαχωρίζει τους οδηγούς όχι με βάση τις εκπομπές ρύπων ή την τεχνολογία του οχήματος, αλλά με κάτι εντελώς αυθαίρετο: τον τελευταίο αριθμό της πινακίδας. Έτσι, ένα σαραντάχρονο όχημα μπορεί να κυκλοφορεί ανενόχλητο, ενώ ένα σύγχρονο υβριδικό αποκλείεται επειδή «έτυχε» να έχει λάθος αριθμό. Είναι ένα σύστημα που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα της εποχής -ούτε περιβαλλοντικά ούτε κυκλοφοριακά.
Την ίδια ώρα, οι περισσότερες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες έχουν περάσει σε μια νέα λογική, με ζώνες χαμηλών εκπομπών (LEZ) που βασίζονται σε σαφή περιβαλλοντικά κριτήρια. Στο Παρίσι, στο Λονδίνο, στο Βερολίνο, οι οδηγοί γνωρίζουν με ακρίβεια αν και πού μπορούν να κινηθούν, βάσει της κατηγορίας ρύπων του οχήματός τους και όχι με την πινακίδα του.
Στην Αθήνα, το μόνο που επιτυγχάνεται είναι η μετατόπιση του προβλήματος: η κυκλοφορία απλώς μεταφέρεται περιφερειακά. Ο Κηφισός, η Μεσογείων, η Κατεχάκη, γεμίζουν καθημερινά από αυτοκίνητα που προσπαθούν να αποφύγουν το κέντρο, δημιουργώντας νέα σημεία συμφόρησης. Και, φυσικά, το «ελληνικό δαιμόνιο» βρίσκει τη λύση: δεύτερο αυτοκίνητο στο σπίτι για τις «άλλες» μέρες. Έτσι, αντί να μειώνεται ο αριθμός των οχημάτων, αυξάνεται.
Το νέο πρόστιμο για είσοδο μη εξουσιοδοτημένου οχήματος στον δακτύλιο ορίζεται στα 150 ευρώ, βάσει του άρθρου 55, παρ. 6 του νέου ΚΟΚ. Αν ο οδηγός αγνοήσει τις υποδείξεις των αρχών, προβλέπεται ακόμη και φυλάκιση έως ενός έτους — τουλάχιστον θεωρητικά. Η ουσία, ωστόσο, δεν είναι η αυστηρότητα των ποινών, αλλά η συνέπεια στην εφαρμογή τους.
Τα όρια του δακτυλίου παραμένουν ίδια, όπως και το ωράριο: Δευτέρα έως Πέμπτη 07:00–20:00, Παρασκευή έως 15:00, με εξαιρέσεις τα Σαββατοκύριακα, τις αργίες και τις ημέρες απεργίας στα ΜΜΜ. Από το μέτρο εξαιρούνται ηλεκτρικά, υβριδικά, οχήματα φυσικού αερίου ή υγραερίου, καθώς και τα Euro 6 με εκπομπές έως 120 γρ./χλμ. CO₂ (προ του 2021) ή 145 γρ./χλμ. (μετά το 2021). Ελεύθερα κινούνται επίσης οχήματα ΑμεΑ, ιατρικά, μόνιμων κατοίκων ή δημοσιογραφικά, πάντα με τη σχετική άδεια μέσω gov.gr.
Το ερώτημα, όμως, είναι ένα: για πόσο ακόμη θα προσπαθούμε να λύσουμε τα προβλήματα του 2025 με εργαλεία του 1980; Η τεχνολογία υπάρχει, οι λύσεις δοκιμάζονται και λειτουργούν ήδη σε δεκάδες ευρωπαϊκές πόλεις. Στην Αθήνα, όμως, το μοντέλο του «μονά-ζυγά» παραμένει σχεδόν τελετουργικό -ενεργοποιείται κάθε Οκτώβριο, παύει το καλοκαίρι, και στο μεταξύ δεν αλλάζει τίποτα.
