Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπαίνει σε μια νέα γεωπολιτική φάση, αποφασισμένη να αποτινάξει τη χρόνια εξάρτησή της από τις κινεζικές σπάνιες γαίες – τα “αόρατα” υλικά που κινούν κάθε ηλεκτρικό αυτοκίνητο, κάθε μπαταρία και κάθε σύγχρονο ηλεκτροκινητήρα. Με ένα σχέδιο ύψους 3 δισ. ευρώ, η Ευρώπη επιχειρεί να ξαναγράψει τον χάρτη των κρίσιμων πρώτων υλών, επιδιώκοντας μια αυτάρκεια που μέχρι χθες έμοιαζε ουτοπική.
Ο πυρήνας του σχεδίου περιλαμβάνει επενδύσεις σε εξόρυξη, επεξεργασία και ανακύκλωση εντός της Ένωσης, αλλά και στρατηγικές συνεργασίες με τρίτες χώρες. Αυτή η «μεγάλη επιστροφή» στην πρωτογενή παραγωγή συνοδεύεται από τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Κέντρου Κρίσιμων Πρώτων Υλών το 2026, ενός οργάνου που θα αναλάβει τον ενορχηστρωμένο συντονισμό των κρατών-μελών, επιβάλλοντας για πρώτη φορά μια συγκροτημένη ευρωπαϊκή πολιτική απέναντι στις παγκόσμιες πιέσεις.
Η αυτοκινητοβιομηχανία βρίσκεται στο επίκεντρο. Χωρίς σπάνιες γαίες, οι μαγνήτες υψηλής απόδοσης, οι ηλεκτροκινητήρες και τα προηγμένα ηλεκτρονικά απλώς δεν υφίστανται. Με την Κίνα να ελέγχει σχεδόν ολόκληρη τη διαδικασία διύλισης, κάθε περιορισμός εξαγωγών –όπως οι κινήσεις του Πεκίνου μέσα στο 2025– μεταφράζεται σε άμεση απειλή για την ευρωπαϊκή παραγωγή.
Η Ε.Ε. απαντά με μέτρα που αγγίζουν πλέον τον σκληρό πυρήνα της οικονομίας. Από το 2026 θα περιοριστούν οι εξαγωγές απορριμμάτων μαγνητών, ενώ εξετάζονται αντίστοιχες παρεμβάσεις σε αλουμίνιο και χαλκό. Η Ευρώπη βρίσκεται ανάμεσα στην κινεζική επιθετικότητα και την αμερικανική απομάκρυνση από τον πολυμερή διάλογο, εντός ενός σκηνικού όπου οι πρώτες ύλες γίνονται όπλο.
Η επιτυχία του σχεδίου θα κριθεί από τη δυνατότητα της Ευρώπης να ισορροπήσει ανάμεσα στην αυτάρκεια και τη συνεργασία, σε μια μάχη που πλέον αφορά ευθέως την ασφάλεια και τη βιομηχανική της επιβίωση.
